Jakie cechy powinna posiadać idealna sól do akwarium morskiego

[zoofokus]

W związku z tym, że jest wiele opinii na temat, która sól jest najlepsza przedstawiamy garść informacji co to jest sól syntetyczna. Na pewno nie rozwieją wątpliwości, ale pomogą zrozumieć jak niełatwe zadanie mają producenci. Z drugiej strony to co subiektywnie przyjmujemy za zaletę wcale nią być nie musi i odwrotnie.

Przedstawione informacje pochodzą od firmy SEACHEM.

Na rynku dostępnych jest wiele mieszanek soli, a producenci prześcigają się w reklamowaniu swoich produktów, co utrudnia dokonanie racjonalnego wyboru. Czym w takim razie powinna się charakteryzować idealna sól przeznaczona do akwarium morskiego? Dobrym pomysłem wydaje się porównanie parametrów roztworu uzyskanego z rozpuszczenia syntetycznej mieszanki z właściwościami naturalnej wody morskiej. Warto jednak pamiętać, że zamknięte środowisko akwarium nie jest tożsame z otwartym oceanem czy rafą koralową. Niektóre substancje znajdujące się w naturalnej wodzie morskiej mogą być niepotrzebne lub wręcz szkodliwe dla organizmów żyjących w akwarium.

Jakie cechy charakterystyczne składu jonowego wody morskiej komplikują dokładne jego odtworzenie? Przede wszystkim należy pamiętać, że substancje chemiczne rozpuszczalne w wodzie przybierają formę jonów. Dodanie chlorku sodu oznacza, iż w roztworze będziemy mieli mieszaninę jonów chlorkowych i sodu. Jeśli dosypiemy do tego siarczanu magnezu, otrzymamy mieszaninę jonów siarczanowych (SO42-), oraz magnezowych, chlorkowych i sodowych. Po odparowaniu wody nie uzyskamy ponownie wyłącznie chlorku sodu i siarczanu magnezu. W osadzie będą znajdować się także siarczan sodowy i chlorek magnezu. Dodanie chlorku wapnia wprowadzi jeszcze większe zamieszanie. Roztwór zawierać będzie jony magnezowe, wapniowe, chlorkowe i siarczanowe. W zależności od proporcji jonów chlorkowych i siarczanowych możemy otrzymać siarczan wapniowy, który jest związkiem praktycznie nierozpuszczalnym w wodzie. Dodanie soli w postaci węglanów spowodowałoby wytrącenie się nierozpuszczalnego węglanu wapnia i węglanu magnezu. Z podobną sytuacją spotykamy się w przypadku naturalnej wody morskiej. Uzyskana z niej sól zawiera wiele związków chemicznych, w tym także nierozpuszczalnych. Po zalaniu jej wodą destylowaną nie otrzymamy z powrotem naturalnej wody morskiej.

Odtwarzanie składu soli morskiej nie jest jedynie kwestią wymieszania substancji chemicznych. Istnieje kilka metod uzyskania właściwego składu, a każda z nich ma swoje wady i zalety. Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, iż mieszanka powinna mieć postać stałą. Wiele związków wchodzących w jej skład jest wysoce higroskopijnych i aktywnych chemicznie. Oznacza to, że mogą wchodzić w reakcje, w wyniku których powstaną nierozpuszczalne produkty. Jednym z popularnych rozwiązań jest stosowanie w mieszankach soli syntetycznych krzemionki pirogenicznej. Już niewielka ilość tej substancji jest w stanie pochłonąć znaczną ilość wilgoci, tworząc wokół pozostałych związków rodzaj ochronnej warstwy. Chociaż teoretycznie krzemionka jest nierozpuszczalna i nie powinna powodować podwyższenia poziomu krzemu w wodzie, pojawiły się niepotwierdzone dane, że może ona jednak do pewnego stopnia ulegać rozpuszczeniu.

Inną metodą jest obniżenie zawartości węglanów w mieszance. To bardzo kuszące zwłaszcza, że w ostatnich latach coraz większą popularność zyskują mieszanki soli o podwyższonej zawartości wapnia. W tym przypadku dobrym pomysłem wydaje się także obniżanie poziomu siarczanów przy jednoczesnym podwyższaniu zawartości chlorków, co ma ograniczać powstawanie nierozpuszczalnego siarczanu wapnia. Zmniejszanie poziomu magnezu także ułatwia przygotowanie soli spełniającej wymagania rynku. Atrakcyjną opcją wydaje się wybór mniej "kłopotliwych" składników nawet kosztem utraty właściwych proporcji jonów typowych dla naturalnej wody morskiej.

Jakie cechy powinna posiadać dobra syntetyczna mieszanka soli? Przede wszystkim musi zawierać wszystkie makro- i mikroelementy oraz niezbędne pierwiastki śladowe. Pojawia się wobec tego pytanie, jakie substancje uważa się za "niezbędne"? Czy zaliczyć do nich borany? Nie wszyscy zgadzają się z tą opinią. Wiadomo, że w syntetycznej soli nie powinno być fosforanów i azotanów, choć są obecne w naturalnej wodzie morskiej. Stężenie krzemianów wynosi w niej 10 mg/l. Czy dodawać je do mieszanki, skoro może powodować do rozwój okrzemek w akwarium? "Cichym trucicielem" w dostępnych na rynku solach jest amoniak, którym zanieczyszczone są chlorki magnezu i wapnia, wykorzystywane przez producentów. W świeżo przygotowanym roztworze soli poziom tego związku wynosi zwykle około 0,1 - 0,8 mg/l. W większości przypadków nie stanowi to poważnego problemu, ponieważ amoniak ulega rozcieńczeniu w wodzie akwariowej i jest szybko usuwany przez filtry. Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego faktu, tym bardziej, że większość producentów traktuje obecność amoniaku w swoich mieszankach soli jak dobrze strzeżoną tajemnicę.

Czy sól musi być całkowicie "sucha"? Na pewno jest to pożądana cecha, warto jednak się zastanowić, czy opłaca się dodawać krzemionkę lub inne substancje pochłaniające wilgoć, które jednocześnie mogą zaburzać równowagę jonową właściwą dla wody morskiej. Czy sól musi rozpuszczać się w jednej chwili a roztwór natychmiast ma być klarowny? Oczywiście, jest to pożądane, ale wymaga dodatku substancji zwiększających rozpuszczalność i przejrzystość wody. Czy zawartość wapnia w syntetycznej mieszance koniecznie musi przekraczać o 25% tę charakterystyczną dla naturalnej wody morskiej? Takie postępowanie nie ma naukowego uzasadnienia, podobnie jak wzbogacanie soli o wszelkie pierwiastki występujące w tablicy Mendelejewa. W większości przypadków będą one jedynie zanieczyszczeniami. Żelazo, mangan, miedź, kobalt i glin są niestabilne w wodzie morskiej. Do akwarium muszą być dostarczane w formie związków kompleksowych. A co z witaminami? Ich obecność ma wyłącznie na celu podwyższenie słupków sprzedaży. Ze względu na swoją niestabilność nie przetrwają długo w suchej mieszance soli, bez względu na jej skład, będą także nietrwałe w roztworze uzyskanym z syntetycznej mieszanki soli i nie ma szans, by spełniły swoje funkcje.