Postartamy się tutaj odpowiedzieć na najczęstsze pytania jakie nasuwają się osobom dopiero zaczynającym swoją przygodę z morskim akwarium (i jakie i mnie na początku dręczyły)...
1. Jakiego sprzętu potrzebuję do uruchomienia akwarium morskiego?
2. Co to jest sump i czy jest on wymagany?
3. Jaki jest koszt postawienia akwarium morskiego?
4. Jaki jest koszt utrzymania akwarium morskiego?
5. O co chodzi z tym czekaniem zanim wpuści się zwierzęta do akwarium?
6. Czy można przyśpieszyć cykl azotowy?
7. Czy zamknięcie cyklu azotowego oznacza że mam dojrzałe akwarium?
8. Kiedy będę wiedział że mogę już wpuścić zwierzaki?
9. Jakie i ile zwierząt mogę wsadzić do mojego akwarium?
10. Jak aklimatyzować zwierzęta?
11. Jak utrzymać odpowiedni poziom wapna?
12. Gdzie znajde informacje o wymaganiach zwierzakow ktore zamierzam trzymać w akwarium?
13. Gdzie mogę znaleźć więcej informacji na temat akwarium morskiego?
1. Jakiego sprzętu potrzebuję do uruchomienia akwarium morskiego?
- akwarium - im więcej wody tym łatwiej utrzymać parametry wody na odpowiednio wysokim poziomie. Najlepiej niskie i szersze niż wyższe i węższe ze względu na problem rozproszenia światła w wodzie. Najlepiej pójść na kompromis co do wielkości akwarium pamiętając że większe akwarium wymaga droższego sprzętu oraz wyższych wydatków na utrzymanie.
- odpieniacz - usuwa zbędną materię organiczną z wody, wydajność powinna być dobrana odpowiednio do wielkości akwarium. Im drobniejsze bąbelki i więcej ich tym lepsze odpienianie. Mniej wydajne odpieniacze napędzane są pompką powietrzną i kostką z drewna lipowego, bardziej wydajne z pompą z wirnikiem igiełkowym.
- filtr RO - Reverse Osmosis czyli odwrócona osmoza - czysta woda jest podstawą do utrzymania z sukcesami akwarium morskiego. Stosując wodę z kranu nie będziemy w stanie utrzymać parametrów wody na odpowiednim poziomie. Filtr RO potrzebny jest do przygotowania wody na podmiany i dolewki a nie do filtrowania jej w akwarium.
- pompki cyrkulacyjne - moc i ilość zależna od wielkości akwarium. Cyrkulacja powinna być na tyle dobra aby nie było martwych stref ze stojącą wodą.
- żywa skała - podstawa w tworzeniu morskiego biotopu. Wraz z odpieniaczem pełni rolę systemu filtracyjnego w akwarium morskim. Powinno być jej ok 20% objętości akwarium aby filtracja była skuteczna.
Przy obecnych cenach żywej skały z indonezji jest to element akwarium na którym naprawde nie należy oszczędzać. Ewentualnie można kupić najpierw 10% objętości akwa a potem dokładać sukcesywnie jednak jest to kłopotliwe dla naszych zwierzaków ponieważ akwarium po wsadzeniu nowej skały zaczyna ponownie dojrzewać i może to się odbić na nich negatywnie.
- oświetlenie - wymagana jest świetlówka dzienna i aktyniczna (niebieska). Dzienna o temperaturze barwowej co najmniej 6500K(odradzam - problemy z glonami) a najlepiej 10000K. Nie warto zawracać sobie głowy świetlówkami T8 i zainwestować od razu w T5. Jeśli ktoś planuje większy lub głębszy zbiornik może rozważyć lampy HQI - choć wiele osób ostatnio odchodzi od HQI na rzecz T5. Ilość światła zależy od rozmiaru akwarium i zwierząt jakie planujemy użyć.
[AquaManiac nadaje:]
Co do lamp T5 to nie ma sie co przerazac ich cena.
Wystarczy we wlasnym zakresie zakupic bryzgoszczelne oprawki T5, elektronike (od 50PLN), kawalek kabla, wtyczki itd... i juz zaoszczedzilismy mase pieniazkow
Mozna to sobie wmontowac pod pokrywe czy nawet samemu zmajstrowac lampe. Uzywajac dobrych i bardzo tanich swietlowek AquaMedic, Sylvania (2-3 razy tansze niz np. JBL czy Arcadia) uzyskamy niewielkim kosztem naprawde dobre oswietlenie.[koniec]
Co do odwiecznego sporu HQI czy T5 - moim zdaniem
- mniejsze płytsze zbiorniki do 200L do 50cm wysokości lepszym pomysłem jest T5
- większe, głębsze zbiorniki powyżej 200L powyżej 50cm wysokości dobrym wyborem było by HQI ze względu na większe skupienie strumienia świetlnego
I starajcie się uzyskać stosunek litrażu do mocy oświetlenia 1W światła / 1 litr wody - w zupełności wystarczy do trzymania wymagających korali a nawet ukwiałów
- hydrometr i testy - hydrometr służy do pomiaru zasolenia i będzie niezbędny przy przygotowywaniu wody dla naszego akwarium. Dużo bardziej dokładny, łatwiejszy i szybszy w użyciu. ale też droższy jest refraktometr - służy do tego samego co hydrometr.
Testy wymagane na początku to NH3, NO2, NO3, PH (przedział 7-9) i KH.
- grzałka i termometr - grzałka w zależności od temperatury w pokoju i wielkości zbiornika. Lepiej dać większą która będzie mniej pracowała niż mniejszą pracującą na okrągło. Koniecznie z elektronicznym nie bitumicznym termostatem (np. Hagen Tronic).
Termometr zwykły ale na pewno NIE z wkładem rtęciowym!
- sól - specjalna sól morska. Sól rozrabiamy w wodzie RO i zasolenie mierzymy hydrometrem aby było takie jak w akwarium. Jeśli chcemy podwyższyć obniżyć zasolenie w akwarium to sypiemy odpowiednio mniej soli. Wodę słoną używamy tylko do podmian wody w akwarium. Do uzupełniania odparowanej wody dajemy wodę RO (nie osoloną).
Jeśli nie mamy jeszcze hydrometru możemy przyjąć że dla uzyskania zasolenia 1,021-1,023 można wsypać 32g soli na 1 litr wody RO.
To jest niezbędne minimum przy zakładaniu akwarium i praktycznie można z tym sprzętem prowadzić całkiem niezłe akwarium rafowe. Dla ułatwienia obsługi przydałby się jeszcze system automatycznego uzupełniania wody
2. Co to jest sump i czy jest on wymagany?
Sump jest to mniejszy zbiornik pomocniczy zainstalowany najczęściej pod akwarium głównym. W zbiorniku tym trzymany jest cały osprzęt potrzebny do filtracji (odpieniacz, komory filtracyjne), utrzymania parametrów wody (kalkreaktor, kalkmixer, filtr RO itp) i akcesoria (elektrody, grzałki itp). Woda spływa z głównego akwarium do sumpa i po obróbce wraca pompą do akwarium.
Czy jest potrzebny? To zależy. W dużym akwarium jest to bardzo wygodne i zalecane. W małym kłopotliwe.
Można zastąpić sump poprzez wklejenie ścianki do akwarium głównego i zrobienie tam specjalnego "mini sumpa" nazywanego panelem filtracyjnym. Można także zastosować "HOT Skimmer" (Hang On Tank Skimmer - odpieniacz podwieszany do akwarium) jak np. Aqua Medic Biostar Flotor. W ostateczności można także odpieniacz wsadzić bezpośrednio do akwarium i się obyć bez sumpa, panelu lub zewnętrznego odpieniacza.
3. Jaki jest koszt postawienia akwarium morskiego?
Ciężko odpowiedzieć na to pytanie. Zależy głównie od tego jak duże ma być akwarium i co zamierzamy tam trzymać.
Przykładowo chcąc założyć morskie akwarium rafowe o wielkości 120 - 200L to musimy się przygotować na wydatek rzędu 3-4tyś zł. Jeśli chcemy akwarium z samymi rybami bez korali to powinniśmy się zmieścić w 2-3tyś zł.
Małą nano rafkę o wielkości kilkunastu litrów możemy już założyć za ok 400-500zł jednak niewiele tam można hodować i ciężko utrzymać stabilne parametry.
Bez względu jakie akwarium chce się postawić powinno się dokładnie zaplanować sprzęt i zwierzęta jakie chcemy tam trzymać aby uniknąć wydatków na sprzęt którego nie potrzebujemy.
4. Jaki jest koszt utrzymania akwarium morskiego?
Także zależy wprost proporcjonalnie od wielkości akwarium i tego co tam trzymamy. Moje akwarium rafowe 112L kosztuje mnie ok 35-50zł miesięcznie (uwzględniając takie stałe koszty jak prąd, sól, pokarm, testy, uzdatniacze wody). Osoby z bardzo dużymi zbiornikami płacą dużo więcej (lampy HQI pożerają spore ilości prądu, trzeba lać więcej uzdatniaczy do utrzymania parametrów wody - np. kalkwaser).
5. O co chodzi z tym czekaniem zanim wpuści się zwierzęta do akwarium?
Pionierzy akwarystyki morskiej nie czekali i dodając wodę prosto z oceanu + rybki zaobserwowali że rybki żyły przez mniej więcej 3-4tygodnie i potem zdychały. Jeśli jednak nie wywalili wszystkiego i po jakimś czasie dodali nowe rybki te przeżywały bez problemu.
Związane to jest z obiegiem azotu (cyklem nitryfikacyjnym). Pod dodaniu osolonej wody i wsadzeniu skały rozpoczyna się proces rozmnażania bakterii nitryfikacyjnych. Na początku jest ich niewiele a mają spory ładunek biologiczny do przetworzenia - np. odchody żyjątek i obumarłe stworzenia oraz glony na żywej skale. Wszystko to powoduje wzrost amoniaku (NH3) który jest nawet w małych ilościach toksyczny dla zwierząt morskich. Następnie bakterie nitryfikacyjne przekształcają amoniak na azotyny (NO2) które także są szkodliwe dla żyjątek morskich. Z kolei azotyny zostają rozłożone przez inne kolonie bakterii nitryfikacyjnych na azotany (NO3), które to są z kolei w większości uwalniane z akwarium do atmosfery.
Krótko mówiąc cały proces polega na namnożeniu się odpowiednich szczepów bakterii aby były w stanie przetworzyć odpowiedni ładunek biologiczny. Proces nitryfikacyjny rozpocznie się sam gdyż bakterie nitryfikacyjne są obecne wszędzie. Cały proces trwa od ok 6 tygodni.
6. Czy można przyśpieszyć cykl azotowy?
Tak i to znacznie. Można to osiągnąć na kilka sposobów:
- gotowa woda z działającego zbiornika morskiego
- żywy piasek lub podłoże z działającego zbiornika
- żywa skałka prosto z działającego zbiornika
- użycie starterów dla bakterii nitryfikacyjnych (dostępne w sklepach zoologicznych np. Tetra Baktozym
Przy użyciu wszystkich powyższych metod na raz można zakończyć podstawowe dojrzewanie akwarium nawet poniżej 2tyg (sam tak zrobiłem)
7. Czy zamknięcie cyklu azotowego oznacza że mam dojrzałe akwarium?
Nie. Jest to początek długiej drogi. Gdy cykl azotowy jest bliski zamknięciu akwarium jest wprost atakowane przez brunatne algi. Po jakimś czasie ich rozrost jest zahamowany i zaczynają zanikać, oraz następuje rozrost zielonych glonów, które także po pewnym czasie się cofają. Przy odpowiednim poziomie wapnia następuje rozrost pożądanych czerwonych i różowych glonów wapiennych, które po pewnym czasie pokryją skałę w twoim akwarium. Ustabilizowanie parametrów wody i wyraźny rozrost alg wapiennych oznacza iż mamy akwarium w miarę dojrzałe i stabilne. Nadmiernemu rozrostowi glonów brunatnych i zielonych możemy zapobiec skracając cykl świetlny podczas początkowego dojrzewania akwarium.
8. Kiedy będę wiedział że mogę już wpuścić zwierzaki?
Potrzebne są testy - na początek NH3, NO2, NO3, KH i PH, później przydały by się test na Ca i Mg (PO4 i Si w miarę potrzeb).
Jeśli parametry wody mamy stabilne (NH3=0, NO2=0, NO3<25mg/l, PH 8,1-8,5, KH 8-12) i przeminęły nam brunatne glony oraz zanikają zielone to możemy powoli zasiedlać nasze akwarium.
9. Jakie i ile zwierząt mogę wsadzić do mojego akwarium?
Należy pamiętać że akwarium jest młode i należy dodawać zwierzęta pamiętając o tym aby dać czas kolonii naszych bakterii nitryfikacyjnych aby się rozmnożyła i była w stanie przyjąć dodatkowe obciążenie biologiczne.
Zanim kupimy jakieś zwierze musimy dowiedzieć się jakie ma ono wymagania środowiskowe oraz jak zachowuje się w stosunku do innych mieszkańców akwarium.
Dobierając zwierzęta starajmy się wybierać nie tylko te ładne i kolorowe, ale wybrać je tak aby się uzupełniały funkcjami w naszym biotopie i żyły w zgodzie.
Powinniśmy zacząć od dołożenia do akwarium tak zwanej "clean up crew" - czyli bezkręgowców o małym obciążeniu biologicznym dla zbiornika a pełniące pożyteczne funkcje czyszczące np:
- krab pustelnik - spokojnie można ok 4-5 na 100L (w zależności od wielkości krabów)
- krewetka czyszcząca - 1-2 na 100L
- ślimaki (np. turbo) - 4-5 na 100L
- rozgwiazda piaskowa (najłatwiejsza w utrzymaniu z rozgwiazd) lub wężowidło -1szt na akwarium
Kupując ryby powinniśmy zacząć od kupna rybek łatwych i odpornych na błędy akwarysty (jak np. błazenki) a przy tym mało terytorialnych. Ryby agresywniejsze i terytorialne dodajemy na końcu gdy już nasze łagodniejsze rybki się zadomowią.
Należy pamiętać że rybki szybko rosną i jeśli kupujemy młodą rybkę z dużego gatunku to albo będziemy musieli w najbliższej przyszłości zmienić zbiornik na większy lub ją sprzedać - rybka co prawda skarłowacieje w mniejszym akwarium ale poziom stresu wywołany małym zbiornikiem będzie powodował notoryczne problemy zdrowotne zarówno u niej jak i jej współmieszkańców. Co do ilości rybek w akwarium to istnieją w sieci kalkulatory zarybienia (ilość cm ryb na litraż wody) jednak wszystko zależy od skuteczności naszego systemu filtracyjnego (odpieniacz), litrażu akwarium, dojrzałości zbiornika i terytorialności mieszkańców akwarium. Dlatego zarówno w danym litrażu może być więcej rybek niż podaje kalkulator, jak i przy podanej ilości ryb może nastąpić załamanie biotopu. Przy dobrym systemie filtracyjnym można trzymać 4 małe rybki na 100L wody.
Początkujący akwarysta jeśli decyduje się na korale powinien zacząć od łatwych korali miękkich (Sarcophyton, Sinularia, Grzybki).
Łatwymi koralami twardymi (LPS) jak np. brain coral, caulastrea furcata, można się zainteresować gdy potrafimy sobie poradzić z utrzymaniem stabilnych parametrów wody i nie stanowi dla nas problemu utrzymywanie poziomu wapnia.
Korale twarde SPS to już "wyższa szkoła jazdy" i proponuje je zostawić na koniec gdy już będziemy pewni naszych umiejętności i sprzętu.
10. Jak aklimatyzować zwierzęta?
Nie można ich tak po prostu wlać do akwarium - w akwarystyce morskiej występują bardzo duże różnice w zasoleniu i parametrach wody co może w najlepszym wypadku wywołać u zwierząt szok osmotyczny a w najgorszym śmierć. Bezkręgowce są na tyle delikatne na zmianę zasolenia że np. często krewetki czyszczące wrzucone żywe do nowego akwarium są już martwe zanim dolecą do dna, więc to powinno wam uświadomić jak ważna jest aklimatyzacja zwierząt przed dodaniem ich do naszego zbiornika. Istnieją 2 metody.
Metoda standardowa - dla mniej wrażliwych zwierząt morskich:
- wyłącz oświetlenie w akwarium co zmniejszy stres u ryb
- nie otwierając woreczka z żyjątkiem wsadź woreczek do akwarium na 15min w celu wyrównania temperatury
- po 15min otwórz woreczek wywijając krawędzie tak aby pływał po powierzchni i nie zatonął (można także zahaczyć woreczek o róg akwarium)
- dodaj ok pół szklanki wody z akwarium do woreczka (w zależności ile wody jest w woreczku)
- dolewaj wody do woreczka co 5min aż woreczek będzie pełny
- wyjmij woreczek i odlej połowę wody do np. wiaderka i ponownie dopełniaj go co 5min
- wyjmij siateczką rybkę z woreczka i wpuść do akwarium (można także pozwolić jej wypłynąć jednak pamiętaj że woda w której transportowane było twoje żyjątko zawiera duże stężenie szkodliwych substancji i najlepiej żeby jak najmniej jej się dostało do akwarium)
- pozostaw wyłączone światło przez kilka godzin oraz nie karm rybek aby zwierze się przyzwyczaiło do nowego środowiska
- często nowe zwierzęta będą atakowane przez istniejących mieszkańców - jeśli nie minie to w ciągu jednego dnia lub przybiera zły obrót to dobrym pomysłem jest odizolowanie agresywnej ryby (nie nowej) wsadzając ją do np. kotnika jakiś czas a w tym czasie nowe zwierze zadomowi się i poczuje pewniej.
Metoda kropelkowa - stosowana dla bardziej delikatnych bezkręgowców:
- wyrównaj temperaturę w woreczku jak w poprzedniej metodzie
- wstaw otwarty woreczek do np. wiaderka
- zainstaluj wężyk tak aby jeden jego koniec był w akwarium a drugi w woreczku oraz zrób parę pętelek abyś mógł regulować przepływ wody (lub zainstaluj zacisk na wężyku)
- zaciągnij wodę przez wężyk i uzupełniaj kropelkowo aż do zapełnienia woreczka
- wylej połowę wody z woreczka i dopełnij go kropelkowo jeszcze raz
- wypuść zwierzę do akwarium
Pamiętaj aby nie wystawiać na powietrze zwierząt takich jak gąbki, gorgonie, rozgwiazdy i małże - przenoś je do głównego akwarium zatapiając torebkę (po procesie aklimatyzacji) i wyjmując je z niej pod wodą.
11. Jak utrzymać odpowiedni poziom wapna?
Poziom wapna w akwarium słonowodnym powinien się zawierać w granicach 380-450mg/l. Z poziomem wapna ściśle jest także powiązany poziom magnezu, który powinien być ok 1300-1400mg/l.
Można to zrobić na kilka sposobów.
a) kalkwasser (woda wapienna, lime water)
Najprostszy i skuteczny gdy nie mamy zbyt dużej ilości korali twardych (a tym samym zbyt dużego zapotrzebowania na wapń).
Kupujemy Ca(OH)2 w www.poch.pl (ok 45zł/kg), wsypujemy 1 łyżkę stołową na ok 3,5L wody RO, mieszamy i jak się ustabilizuje to podłączamy do automatycznego systemu uzupełniania wody odparowanej. Zastępujemy całą wodę odparowaną przez mix kalkwasser. NIE wlewamy tego bezpośrednio do akwarium - musi być powoli inaczej nic nam kalkwasser nie pomoze a nawet zaszkodzi. Jeśli ktoś nie ma systemu automatycznego uzupełniania wody lub pompy dozującej to można wykorzystać kroplówkę. Ja używam pompy dozującej z czujnikiem wody Aqua Medic Niveaumat (ok 300zł) - wygodnie i bezproblemowo.
metoda balinga
Jest to metoda utrzymywania w odpowiedniej ilości większości potrzebnych w akwarium mikroelementów - więc nie tylko wapnia. Polega ona na dozowaniu odpowiedniej ilości 3 preparatów (które można przyrządzić samemu). Nie są do tego wymagane pompy dozujące (choć mile widziane) a odczynniki można wlewać bezpośrednio do wody (NIE razem).
Sam nie stosuję metody balinga (podobno kalkwasser ma bardziej odpowiednie wapno dla organizmów morskich) dlatego po więcej informacji kieruję was na stronę arcadio - osoby doświadczonej która z powodzeniem stosuje tę metodę od jakiegoś czasu, lub do artykułu na nano-reef.pl
c) Kalkreaktor i kalkmixer
Są to dwa urządzenia, które razem w połączeniu z PH kontrolerem i systemem CO2 utrzymują na odpowiednim poziomie PH i wapń. Powinny się tym sposobem zainteresować osoby planujące duży zbiornik lub zbiornik z dużą zawartością korali twardych.
d) Uzdatniacze wody
Firmy produkujące chemię dla akwarystyki oferują wiele produktów do regulowania poziomu wapna, magnezu, PH itp. Jednak trzeba uważać aby nie zachwiać równowagi jonowej w naszym biotopie więc stosowanie preparatów w stylu Calcium Plus czy PH Plus nie jest najlepszym pomysłem. Lepiej się skupić na stosowaniu jednej z 3 powyższych metod. Sam stosuję jako uzupełnienie metody kalkwasser tylko preparaty do uzupełniania elementów śladowych i jodu (Sera Marinvit) i do podnoszenia zawartości magnezu (Sera Magnesium Plus)
12. Gdzie znajde informacje o wymaganiach zwierzakow ktore zamierzam trzymać w akwarium?
Jest wiele informacji na tym forum i w sieci (google) ale polecam zacząć szukanie od strony http://www.liveaquaria.com/ - stona sklepu internetowego w USA ale naprawde dobrze mają opisane wymagania zwierząt
13. Gdzie mogę znaleźć więcej informacji na temat akwarium morskiego?
Proponuję zacząć od tego forum (www.nano-reef.pl) i wyszukiwarki www.google.pl to prawdziwe kopalnie wiedzy.